ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტიდან მუჰაჯირად გადასახლებული ქართველების მეტყველების ფონეტიკურ - გრამატიკული თავისებურებანი

ანოტაცია

ნაშრომში საუბარია ხელვაჩაურის მუნიციპალიტეტიდან მუჰა­ჯი­რად გადასახლებული ქართველების მეტყველების ფონეტიკურ-გრამატი­კუ­ლი თავისებურებების შესახებ. მიგვაჩნია, რომ მაჭახლური არის დამოუკი­დე­ბელი კილო. იგი შედის კლარჯულ კილოთა ჯგუფში, განსხვავდება იმერხეუ­ლისა და ნიგალურისგან. შესაბამისად, წარმოდგენილია როგორც ისტორიულ მიწა-წყალზე დასახლებული მოსახლეობის, ისე ამ სოფლებიდან თურქეთის შიდა რაიონებში გადასახლებული მუჰაჯირი ქართველების შთამომავლების მეტყველების ენობრივ-გრამატიკული თავისებურებები.

 კვლევის პრობლემიდან გამომდინარე, ნაშრომში დეტალურად და სიღრმი­სეულადაა გაანალიზებული მუჰაჯირთა მეტყველებაში თავჩენილი ენობრივი თა­ვისებურებანი. მსჯელობა, ძირითადად, ფონეტიკურ ნიუანსებსა და მეტყვე­ლე­­ბის ნაწილების გამოყენებასთან დაკავშირებულ თავისებურებებზეა. ნაშრომ­ში განხილულია მაჭახლურისთვის დამახასიათებელი ბგერითი სისტემა, ბგერის დაკარგვის, ბგერის გაჩენის, ასიმილაციის, დისიმილაციის ფონეტიკური თავისე­ბურებანი. ასევე, გაანალიზებულია ზოგიერთი მორფოლოგიური თავისებურება. კერძოდ, სახელთა ბრუნებაში მომხდარი პროცესები და თანდებულის, ზმნიზე­დის, კავშირის, ნაწილაკის თავისებურებანი.

 ნაშრომში მოცემულ მასალებზე დაყრდნობით, დასკვნის სახით, მოცემულია მსჯელობა იმ ენობრივი თავისებურებების შესახებ, რომლითაც მაჭახლური და­ნარ­ჩენი კლარჯული დიალექტებისგან გამოირჩევა და დამოუკიდებელი კილოს შთაბეჭდილებას ქმნის.

 ამდენად, მუჰაჯირი ქართველების ენამ დღემდე შეინარჩუნა თავისთავა­დო­ბა, დამოუკიდებლობა. მათი მეტყველება საინტერესო ენობრივი ქსოვილია, რო­მე­ლიც ცოცხლად წარმოგვიდგენს ამ ენის მატარებელი ქართველების საცხოვრე­ბელი ადგილების მკვიდრთა ენობრივ სურათს. ამიტომ ლინგვისტური კვლევის საწარმოებლად მეტად ფასეულია მუჰაჯირი ქართველების მეტყველებაზე დაკვირვება და ზოგადენათმეცნიერული დასკვნების გამოტანა.